۲۸ مه ۲۰۱۲ - ۸ خرداد ۱۳۹۱

شاید کمتر خواننده ایرانی دیگری بتوان یافت که با گستره و زیر و بمهای موسیقی محلی ایرانی همانند سیما بینا آشنایی داشته باشد. با وجود تسلطی که سیما بینا به موسیقی سنتی دارد و نقشی که در ارایه آن ایفا کرده، نام او بیشتر با بازآفرینیهای او  درعرصه موسیقی مردمی و محلی بر سر زبانها میآید. او توانسته با استفاده از سازهای محلی همچون دوتار بر صحنه فستیوالها و سالنهای کنسرت معرفی کننده موسیقی  ایران در بیرون از مرزهای ایران باشد.

برنامههای  امسال سیما بینا با نام "عارفانه" که ازچهارم ماه می (۱۵ اردیبهشت) در شهر ماینز آلمان آغاز شد و شب گذشته در لوگان هال لندن به پایان رسید، درادامه کنسرتهای قبلی او در آمریکا و کانادا بود؛ اجرایی که با دیگر کنسرتهایش تفاوت بسیار داشت. 

عارفانه اشارهای است به نقش "عارف قزوینی" و نوآوری های او در موسیقی و به ویژه تصنیفهای ملی و میهنی. بخش اول این کنسرت شش تصنیف از عارف قزوینی بود که آفرینش آنها ریشه در دوران مبارزات اجتماعی دوره مشروطیت دارد. این جنبه موسیقی در قسمت دوم با نغمههای حماسی و اعتراضآمیز موسیقی شمال خراسان تکمیل شد. مضامین ترانههای سیما بینا این بار بیش از همه شکوه از روزگار و از هستی داشت: 

چه کج رفتاری ای چرخ،

چه بد کرداری ای چرخ 

سر کین داری ای چرخ 

نه دین داری،

نه آیین داری ای چرخ...

تصنیفهای عارف قزوینی بازگوکننده کوششهای آزادیخواهان در دوره پانزده ساله مبارزات مشروطهطلبان بوده و اجراهای او در آن زمان بعنوان پشتوانه حوادث اجتماعی و سیاسی عصر خود بهشمار میرفته است. وقتی عارف خود تصنیفی را میخواند دیری نمی گذشت که آن تصنیف ورد زبانها میشد و در سراسر مملکت از زبان مردم میشد زمزمه آنها را شنید. 

تصنیف از خون جوانان وطن لاله دمیده از به یاد ماندنیترین تصنیفهای عارف قزوینی است که گویی دومین تصنیف او با موضوع وطن است. این تصنیف سالها بعد از اجرای اول آن، در برنامه گلهای رنگارنگ شماره ۲۴۶  توسط روحالله خالقی تنظیم و با صدای الهه اجرا گردید. 

آشنایی سیما بینا با آثار عارف قزوینی نیز از برنامه گلهای رادیو ایران در دهه چهل شروع میشود. او دو تصنیف "دیدم صنمی ماهرخی"  را در برنامه گلهای رنگارنگ ۳۴۲ و تصنیف "دل هوس سبزه و صحرا ندارد" را در گلهای رنگارنگ ۳۲۱ و همچنین گلهای تازه شماره ۲۶ اجرا نمود. اکنون سالها پس از اجرای این تصنیفها در برنامه گلها، سیما بینا بار دیگر تصنیفهای عارف را در این برنامه اروپایی خود بازخوانی کرد. اولین تصنیف "دل هوس سبزه و صحرا ندارد" و چهار تصنیف "از خون جوانان وطن لاله دمیده"، "گریه را به مستی"، "از کفم رها" و تصنیف "نمی دانم" از دیگر اجراهای او در این کنسرت بود.

عارف قزوینی بیست و پنج تصنیف وطنی ساخته است که شعر و آهنگ همه آنها از خود اوست. او در این مورد نوشته: "اگر من هیچ خدمتی دیگری به موسیقی و ادبیات ایران نکرده باشم، وقتی تصنیفهای وطنی ساختهام که از هر ده هزار نفر ایرانی یک نفرش هم نمیدانست وطن یعنی چه و تصور میکردند وطن شهر یا دهی است که انسان در آنجا زاییده شده باشد." 

در کنسرت لوگان هال لندن سیما بینا تصانیف عارف را با گروه لیان، یک گروه سنتی- عرفانی که در آمریکای شمالی تشکیل شده، اجرا کرد. در این برنامه تار را پیرایه پورآفر به عهده داشت، هومن مهدیپور و علی نوربخش با سازهای ضربی گروه را همراهی میکردند. شروین مهاجر و آرمان سیگارچی هم به ترتیب نوازندگی کمانچه و بربط را عهده دار بودند. در بخش دوم برنامه علیرضا شیروانی با دوتار خود از شمال خراسان به گروه اضافه شد. 

با وجود استقبال گرم تماشاچیان لندنی که سالن ۹۰۰ نفری لوگان هال را در یکی از آفتابیترین روزهای امسال لندن پر کرده بودند میتوان گفت استقبال تماشاچیان از بخش دوم برنامه که به موسیقی شمال خراسان اختصاص یافته بود بیش از بخش اول برنامه که بازخوانی تصنیفهای عارف قزوینی بود مورد توجه قرار گرفت. در این بخش دوتار علیرضا شیروانی همواره به عنوان ساز غالب هنرنمائی میکرد در حالیکه سازهای ضربی هم در مقاطعی تاثیری قوی در اجرا داشتند. سیما بینا با توضیحات کوتاه خود در مورد تصنیفها و قطعات شوق تماشاچیان را چند برابر میکرد.

کنسرت امسال سیما بینا و گروه لیان به گفته خود او به دغدغهها، احساسات درونی و آمال و آرزوهای امروزی در یک قالب تاریخی اختصاص داشت.